Reseda luteola L.

Anadolu’da ‘muhabbet çiçeği’ adıyla bilinen Reseda lutea ile türdeş olan eşekçitlimi (R. luteola), içerdiği luteolin adlı flavonoid bileşeni sayesinde “boyaotu”, “sarıboya”, “şebboy” ya da “koca şebboy” gibi yerel adlarla bilinir. Bu özelliğiyle binlerce yıl boyunca hem Anadolu’da hem de Avrupa’da yün, pamuk ve ipek boyacılığında her ikisinin de yaygın biçimde kullanılmış olduğu bilinmektedir. Sadece doğadan toplanmakla kalmaz, Avrupa’da 18. yy’a dek yaygın biçimde tarımının yapıldığı da bilinmektedir. Özellikle çiçekli üst kısımları toplanıp taze ya da kurutulduktan sonra suyla kaynatılarak sarı boya elde edilir. Şap, krom, saçıkıbrıs gibi mordanlarla birlikte kullanılarak limon kabuğu renginden koyu altın sarısına, yeşil ya da turuncuya yakın tonlar da elde edilir. Geleneksel Anadolu tekstil üretimi ve halı dokumacılığında kullanılmış olan sarı rengin hangi türden elde edildiği daha ayrıntılı araştırmaları gerektirmektedir. Günümüzde unutulmaya yüz tutmuş olsa da, doğal boya ile restorasyonlarda ve geleneksel zanaatlarda yeniden ilgi görmeye başlamıştır.