Gypsophila olympica Boiss.

Uludağ’a endemik olan bu tür, yalnızca 2000–2500 m rakımlı kireçtaşı yamaçlarında sınırlı bir yayılış göstermektedir. Habitat daralması ve yükseltiye bağlı özel ekolojik gereksinimleri nedeniyle korunması gereken önemli bir bitkisel miras unsurudur. Gypsophila olympica Boiss. (çevgen), 1849 yılında İsviçreli botanik Pierre Edmond Boissier tarafından bilim dünyasına tanıtılmıştır. Günümüzde doğrudan halk kullanımı belgelenmemiş olsa da, morfolojik ve kimyasal benzerliği nedeniyle, geçmişte geleneksel çöven türleriyle aynı amaçlarla kullanılmış olabileceği değerlendirilmektedir. Gypsophila (çöven) cinsi, Gypsophila cinsi, Türkiye florasında 60’tan fazla türle temsil edilen, çoğunluğu endemik olan zengin bir bitki grubudur. Anadolu'da bu cinse ait türler, halk arasında “çöven”, “çevgen”, “sabun otu” ya da “kök sabunu” gibi adlarla anılır. Bu bitkilerin özellikle köklerinde bulunan doğal saponin maddesi, suyla kaynatıldığında bol miktarda köpük üretir. Bu özellik, yüzyıllar boyunca hem temizlik hem de geleneksel gıda üretiminde değerlendirilmiştir. Anadolu’nun birçok bölgesinde çöven kökü, halı ve yün yıkamada sabun yerine kullanılmış; bazı yerlerde nazardan koruyucu olarak tütsülenmiş ya da gelin hamamlarında hoş kokulu köpükler elde etmek için yakılmıştır. Geçmişte sabun üreticilerine ‘çövenci’, sabunhanelere ‘çövenevi’ denildiği de bilinir. Ancak en dikkat çekici kullanımlarından biri geleneksel tatlı yapımıdır. Özellikle İç Anadolu ve Orta Karadeniz’de, çöven kökünden elde edilen köpükle yapılan “köpük helvası”, “çöven helvası” ve Mersin yöresine özgü coğrafi işaret almış ‘kerebiç tatlısı’ özel günlerin vazgeçilmez tatları arasında yer alır. Ayrıca bu köpük, geleneksel lokum üretiminde de kıvam artırıcı ve bağlayıcı doğal bir katkı maddesi olarak kullanılır. Bu geleneksel kullanımın, kuşaktan kuşağa aktarılan sözlü bilgiyle sürdürüldüğü; ancak son yıllarda bu bilginin taşıyıcılarının giderek azaldığı ve çövenin kültürel kullanımının unutulma riskiyle karşı karşıya olduğu ifade edilmektedir.