Capparis spinosa L.

Yaklaşık 400 yıl önce Evliya Çelebi, Seyahatname’sinde Çorum’un Osmancık yöresinde halkın gebre adını verdiği bir yemişten yaptığı sirkeli turşuyu, “hastalıklara deva, zindelik ve sağlık verici” sözleriyle anlatır. Bu ifade, günümüzde halk arasında kapari, gebere ya da gebre otu olarak bilinen kebere (Capparis spinosa) bitkisinin Anadolu’daki kullanım geçmişinin ne kadar eskiye dayandığını göstermektedir. Kapari, geleneksel olarak tomurcukları ve olgunlaşmamış meyveleri ile tüketilirken günümüzde kültürü yapılan ve ihraç edilen değerli bir ürün haline gelmiştir. Aynı zamanda kuraklığa dayanıklı yapısı sayesinde taşlık ve eğimli arazilerde erozyon önleyici olarak da kullanılmaktadır. Anadolu’nun farklı iklim koşullarına kolaylıkla uyum sağlayabilen bu dayanıklı tür hem ekolojik katkısı hem de yüzyıllardır süregelen kültürel kullanımıyla doğayla kurulan ilişkinin sürekliliğini yansıtan çok yönlü bir bitki mirasıdır.

İrem Sönmez Markopcuoğlu: “Anadolu, medeniyetlerin beşiği… Birçok uygarlığın tohumlarının burada atıldığını, burada yeşerdiğini, burada serpildiğini ve sonraları o kültürlerin miraslarını bıraktığını bilirim. Her köşesinde bu mirası, bu izleri görmek mümkündür.

Bir gün, Knidos Antik Kenti'nde oturmuş, gün batımını seyrediyordum. O an, binlerce yıl boyunca orada varlığını sürdüren taş blokların arasından çıkmaya çalışan bir kapari bitkisi dikkatimi çekti. Bir an, o narin çiçeklerin sabahın ilk ışıklarıyla açıp güneş batarken solacaklarını düşündüm. Ama o incecik görünümün ardında her yerden filizlenen, beklenmedik ve güçlü bir hayat vardı. Tıpkı bu topraklarda varlık göstermiş kültürler gibi.

O an fark ettim ki bu bitki de yaşamın döngüsünü bana hatırlatıyordu. Nasıl ki her gün güneş doğuyor, aydınlık bir dünya yaratıyorsa, bu kapari de her sabah tomurcuklarını açacak, meyvelerini verecek ve tohumlarını yaşamın devamına bırakacaktı.

Artık yıllardır mutfaklarda ve farklı şekillerde kullanılan bu bitki benim için başka bir anlam taşır olmuştu. O günden sonra, salatama her kapari koyduğumda tuzlu rüzgarları, güneşin o keskin sıcağını ve yaşamın bütün bu döngülerini hatırlıyorum.”