Phaseolus vulgaris L.

Barbunya, Anadolu’nun mutfak kültüründe uzun yıllardır yer bulan, taze ve kuru olarak değerlendirilen yerel bir fasulye çeşididir. Özellikle Ege ve Marmara bölgelerinde “zeytinyağlı barbunya” adıyla hazırlanan soğuk meze ve tencere yemeklerinin temel malzemesidir. Kabuk ayıklama işlemi, özellikle kırsal yaşamda yaz sonu mutfak hazırlıklarının vazgeçilmez ritüellerinden biri olarak hafızalarda yer eder. Bazı yörelerde “kızılcık fasulyesi” olarak da bilinen barbunya, kimi yerel pazarlarda taze baklası veya ayıklanmış tohumu hâlinde satılarak mevsimlik gelir kaynağı oluşturur. Anadolu halkı tarafından, pişirildiğinde lezzeti ve dokusuyla diğer fasulye türlerinden ayrıldığı söylenir; bu nedenle özel gün sofralarında sıkça yer bulur. Hafif tatlımsı aroması, lifli yapısı ve doygun kıvamı sayesinde hem sağlıklı hem de doyurucu bir gıda olarak kabul edilir.

Barbunya, yalnızca bir yemeklik baklagil değil; aynı zamanda Anadolu’da mevsimsel geçişlerin, mutfak hafızasının ve nesiller arası aktarılan yerel çeşitlerin bir temsilcisidir. Bu yönüyle, tarım kültürünün devamlılığında ve yerel biyolojik çeşitliliğin korunmasında simgesel değeri büyüktür.