Malus sylvestris (L.) Mill.

Birçok bölgede hasat zamanı olgunlaştığı ve eskiden tahıl hasadı kısmen orakla yapıldığı için, tarla kenarlarında kendiliğinden yetişen, hasat yapılırken yenilen yaban elmalara bu isim verilirdi. Kimi yörede dalında olgunlaşmaya bırakılan meyveler iyice siyahlaşıp tatlanınca yenir ya da kurda kuşa diye toplanmaz. Kimi yerde ise toplanarak dilim dilim kesilerek kurutulur, kışlık ‘kak’ edilir. Kışın da buğday kavurgası, çedene, mürdümük yanında afiyetle yenir.

Ersin Karabacak: “Orak elması… Adı belki de ne kadar basit, ne kadar mütevazı görünüyor, ama aslında yıllar boyunca, belki de yüzyıllarca süren bir tarihin, kültürün ve emeğin tanığıdır. Çanakkale'nin köylerinde her evin bahçesinde bu elma ağacını görürsünüz. Çoğu zaman, insanlar kendi ihtiyaçları için yetiştirir bu ağacı. Kışın, meyveleri kurutulur, Gak ya da Kak denilen kuru meyveye dönüşür, kış boyunca saklanır. Ama çoğunlukla fazlası hayvanlara yem olarak verilir; öyle naif ve mütevazıdır ki, pazara gitmez, yerel köylüler arasında kalır. Belki de bu yüzden bu kadar özeldir. Adı, "Orak" mevsiminden gelir; tahılların hasat zamanı olan bu dönemde olgunlaşır ve bu yüzden "orak" denir. Ancak bu basit meyve, kültürel olarak çok derin bir anlam taşır.

Orak elması, sadece bir meyve değil, Türkiye’nin bazı bölgelerinde yetişen özgün ve köklü bir yabani elma türüdür. Bugün, modern elma çeşitleri tarımsal olarak her yerde yetiştirilirken, orak elması neredeyse kaybolmuş bir geleneksel türdür. Evlerin veya tarlaların kenarlarında, her aile tarafından yetiştirilir. Yetiştirilen elmalar, genellikle kendi ihtiyaçları için kullanılır; kalanı ise ya çok nadir olarak yerel pazarlarda satılır ya da en çok hayvanlar için yem olarak kullanılır. Elma ağacının meyvesi, ne kadar basit gibi görünse de, aslında bir zamanlar yaşam biçimini temsil eden, yüzyıllardır süregelen bir mirası simgeler. Orak elması, zamanla kaybolan yerel türlerin ve onların yaşam tarzlarının bir temsilcisi olarak da önemli bir yer tutar. Bugün, belki de bizler, modern tarıma ve yeni çeşitlere odaklandıkça, bu narin güzelliklere daha az yer veriyoruz. Ancak, bu meyve ve onun arkasındaki hikaye, bizlere yalnızca doğanın zenginliğini değil, aynı zamanda geçmişin, geleneklerin ve kültürlerin unutulmaması gereken değerini de hatırlatır. Kaybolan her yerel tür, bize bir şeyler kaybettirdiğimizi gösteriyor; ancak orak elması gibi bir tür, kaybolmadan, var olmaya devam eden bir hatıra olarak kalır. Ve her köyde, her tarlada bir köşe vardır ona ait; belki de, her geçen gün, onu daha fazla anlamamız gereken bir miras.”