Araujia sericifera Brot.

Türkiye’de ağaç bamyası adıyla da bilinen bağbamyası (Araujia sericifera), görünüm olarak bamya meyvesine benzerliğiyle tanınır. Özellikle Kastamonu başta olmak üzere Orta Karadeniz’in bazı yörelerinde kızartma, salata ve etli dolma gibi çeşitli şekillerde pişirilerek tüketilir. Zeytinyağında kızartılıp üzerine sarımsaklı yoğurt ve pul biber dökülerek hazırlanan hali, yöresel mutfaklarda sevilen bir tariftir. Bitkinin olgun meyveleri, İtalya’da ipek bitkisi olarak anılmasına neden olan, sanatsal ve işlevsel kullanıma uygun ipeksi tüylerle kaplıdır. Ülkemizde ise gıda kullanımının yanı sıra hızlı gelişimi, soğuğa dayanıklılığı ve gösterişli görünümü ile peyzaj alanlarında da yer bulur.

Nilgün Alioğlu: “Bağbamyası bitkisi ile tanışmam yıllar önce Kocaeli ili Samanlı Dağı, Kartepe eteklerinde kurulu olan Maşukiye beldesinde oldu. Tırmanıcı bir bitki olduğunu, yeşil-mavimsi büyük meyvelerini topladığımı ve yemeğinin de çok lezzetli olduğunu söyleyebilirim. Yıllar sonra, aynı bitkinin İstanbul’daki Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nde, Haziran 2022'de kurullar halindeki krem-beyaz, açık pembe çiçekleri beni karşıladı. Yoğun çiçekli sarmaşık bitkinin görüntüsü büyüleyiciydi. O gün, bir proje için seçtiğim bu bitkiye hayran kaldım ve örnek alma, renkleri çıkarma, sonrasında da eskiz aşamalarına heyecanla başladım. Çizimin her aşamasında bağbamyasının mevsimsel döngüsünü yerinde gözlemleme imkânım olduğu için bitkiye olan hayranlığım da arttı. Ağustos ayının sonlarında tırmanıcı dalların arasından gri-yeşil, mavi-yeşil renkli, oluklu, oval şeklindeki meyveler görülmeye başlandı. Birkaç hafta sonra bahçeye gittiğimde bütün meyveler, taze meyvelerden yapılan yemeğini bilenler tarafından toplanmıştı. Birkaçının tohumluk olarak bırakılması beni çok sevindirdi.

Sonbaharın sonlarında bahçeye gittiğimde yeşil yapraklar arasında kuruyan meyvelerin yarıklarından çıkan onlarca siyah tohum başlığının uçlarındaki ipeksi tüylerle uçuşarak dağılışı karşısında büyülendim. Bir görsel şölendi benim için. Bitkiler dünyası gören gözleri her zaman şaşırtır zaten… Aldığım örnek tohum kapsülünü çalışmak, meyve kesitinde Fibonacci dizilimine benzeyen tohum yapısını çizmekten çok daha zordu. Çok eskiz yapmam ve dikkatli çalışmam gerekti. İpeksi tüylerini ifade etmek çalışmanın en zor kısmıydı. Her güzelliğin bir zorluğu vardır ama değil mi?

İsmini verdiğim, ‘Karagözlü İpekli Asma’ mı tamamladığımda coşkulu, zarif pembe çiçekli, meyvesi çok farklı ve lezzetli, tohum dağılımı şaşırtıcı ve etkileyici olan Bağbamyasını ileriki yıllarda tekrar çalışacağıma emindim.”