Cornus mas L.

Kızılcık (Cornus mas), Anadolu’nun hem mutfak geleneğinde hem de sözlü kültüründe derin izler bırakmış çok yönlü bir bitkidir. Taze meyvesi olgunlaştığında ekşi-tatlı lezzetiyle taze ya da kuru olarak tüketilir, şerbet, hoşaf, reçel, marmelat, hatta sirke ve şarap yapımında da kullanılır. Ancak özellikle Bolu yöresinde hazırlanan “kızılcık tarhanası” hem yöreye özgü hem de tescillenmiş bir geleneksel ürün olarak dikkat çeker; ekşimsi tadı ve doğal kırmızı rengiyle bu tarhana, bağışıklık güçlendirici özelliğiyle bilinir. Kızılcığın kültürel izleri yalnızca mutfakla sınırlı kalmaz: “Kızılcıklar oldu mu?/Selelere doldu mu?” gibi dizelerle türkülere konu olmuş; meyvesi, olgunlaşma dönemiyle birlikte kırsalda hasat, imece ve paylaşım zamanlarını simgelemiştir. Türkiye’nin farklı bölgelerinde ergen, kiren, kiren eriği, ekşimuşmula gibi adlarla da anılan kızılcık hem dillerde hem mutfaklarda yaşayan bir mirastır. Bugün de geleneksel kullanım biçimleriyle birlikte kent mutfaklarında yeniden yer bulmaya başlamış, Anadolu’nun doğal ve kültürel belleğinde kendine kalıcı bir yer edinmiştir.

Ayla Genç: “Türkiye’nin yeşil manzaralarının kalbinde kızılcık, doğanın sanat eseri olarak durur. İlkbaharın ilk günlerinde ince sarı çiçeklerle süslenen bu dayanıklı çalı, hayat için yenilenme ve canlılık vaat eder. Yazın sonunda olgunlaşan parlak kırmızı meyveleri ise sadece görsel bir ziyafet sunmakla kalmayıp aynı zamanda geleneksel Türk mutfağında ve şifalı tariflerde de değerli bir bileşen olarak yerini alır. Ayrıca Yalova’nın Çınarcık ilçesine bağlı Şenköy’de her sene Ağustos ayında hasat şenliği yapılarak ilçede renkli görüntüler oluşturur. Çizim öncesinde kızılcığın detaylarını keşfederken onun tanık olduğu yüzyılları hayal ettim. Eski Anadolu uygarlıklarından modern Türkiye'ye kadar bu bitki, karşılaştığı herkese besin ve güzellik sağlayarak sessiz bir gözlemci olmuştur. Çizimimdeki her fırça darbesinde onun çift yönlü özünü (dayanıklılık ve besin kaynağı) yakalamaya ve yansıtmaya çalıştım.”